Kekemelik

1- Kekemelik Nedir?

Kekemelik, konuşmanın doğal akışının ses, hece veya tek heceli sözcük tekrarları, uzatmalar ve bloklar gibi akıcılığı bozan kesintilerle gözlenmesi durumudur. Bu kesintilere genellikle yoğun kaygı eşlik edebilir (ASHA, 2023). Ayrıca yüzde gerilmeler, dudak titremesi, göz kırpma gibi ikincil davranışlar da görülebilir (Guitar, 2013). Kekemelik, nedenleri tam olarak bilinmeyen ancak yönetilebilen bir iletişim bozukluğudur.

2- Kekemeliğin Türleri

-Gelişimsel Kekemelik:

• En yaygın türdür ve genellikle dil gelişiminin hızlandığı 2-5 yaş aralığında ortaya çıkar (Yairi & Ambrose, 2013).
• Vakaların %80'i ergenlik dönemine kadar kendiliğinden düzelirken, %20'sinde kronikleşebilir (ASHA, 2023).
• Cinsiyet farkı belirgindir: Erkeklerde kızlara oranla 3-4 kat daha sık görülür (Craig & Tran, 2014).

-Edinilmiş Kekemelik:

• Beyin hasarı (inme, travma), nörodejeneratif hastalıklar veya psikojenik faktörlerle ilişkilidir (Theys et al., 2013).
• Yetişkinlerde ani başlangıçlı kekemelik, nörolojik değerlendirme gerektirir (Lundgren et al., 2010).

3- Kekemelik Belirtileri

-Konuşma Belirtileri:

• Ses/hece tekrarları ("B-b-baba"), uzatmalar ("Sssssu"), bloklar (sessiz duraklamalar) (Bloodstein & Ratner, 2008).
• Sözcük başında zorlanma veya bir sonraki kelimeye geçmede güçlük (Guitar, 2013).

-Fiziksel Belirtiler:

• Dudakların veya çenenin titremesi, yüz kaslarında gerilme (Alm, 2014).
• Göz kırpma, baş hareketleri gibi ikincil davranışlar (Iverach et al., 2009).

-Duygusal ve Sosyal Belirtiler:

• Konuşma kaygısı, sosyal ortamlardan kaçınma (Iverach et al., 2009).
• Stres, heyecan veya zaman baskısı durumunda belirtilerin şiddetlenmesi (Alm, 2014).

4- Kekemelikle Nasıl Yönetilir?

-Terapi Yaklaşımları:

• Akıcılık Şekillendirme:Nefes kontrolü, yavaş konuşma ve ritmik konuşma teknikleri öğretilir (Guitar, 2013).
• Duyarsızlaştırma:Kaygıyı azaltmak için bilişsel-davranışçı terapi (BDT) uygulanır (Menzies et al., 2008).
• Aile Eğitimi:Ailelere, çocuğun konuşmasını sabırla dinleme ve destekleme yöntemleri öğretilir (Langevin & Packman, 2001).

-Evde Yapılabilecekler:

• Çocuğunuzun konuşmasını düzeltmeyin, sabırla dinleyin (Stuttering Foundation, 2022).
• Aceleci konuşmalardan kaçının ve sakin bir iletişim ortamı yaratın (NHS, 2021).
• Oyunlarla konuşma pratiği yapın (şarkı söyleme, koro halinde okuma gibi) (Onslow et al., 2003).

-Okul ve Sosyal Çevre:

• Öğretmenlerle iş birliği yaparak çocuğun sınıf içinde desteklenmesini sağlayın (Stuttering Foundation, 2022).
• Akran zorbalığına karşı önlemler alın ve farkındalık oluşturun (Iverach et al., 2009).

5- Ne Zaman Profesyonel Destek Almalı?

• Kekemelik 6 aydan uzun sürerse (ASHA, 2023),
• Çocuğunuz konuşmaktan kaçınmaya başlarsa (NHS, 2021),
• Kaygı belirtileri (uyku sorunları, okula gitmek istememe) gösterirse (Iverach et al., 2009),
• Ailede kekemelik öyküsü varsa (Yairi & Ambrose, 2013)